Vorige week werd het Amerikaanse rapport van de Nationale Veiligheidscommissie voor kunstmatige intelligentie gepubliceerd. Eén van de voorstellen is om China helemaal af te snijden van essentiële chipproductiemachines. Dat heeft grote consequenties.
 
China is een belangrijke markt voor ASML, producent van essentiële machines om semiconductoren (chips) te maken. Het land was vorig jaar verantwoordelijk voor 18% van de machineverkopen van ASML. Eerder was al bekend dat Amerika de Nederlandse exportvergunning voor de nieuwste technologie van ASML, EUV-machines, aan China blokkeert. Alleen ASML kan deze machines leveren. De blokkade was geen groot probleem, want China is technisch nog lang niet zover om deze technologie in te zetten.
 
Het recente rapport adviseert echter om China ook geen DUV-machines meer te leveren. Dat zijn de ‘werkpaarden’. Nederland (ASML) en Japan (Nikon en Canon) zijn de enige twee landen die deze machines kunnen leveren. Als het Amerika lukt om via internationale samenwerking levering (en service) van DUV-machines aan China te blokkeren, valt de chipproductie in China geleidelijk stil. Zelf ontwikkelen is geen optie; dat duurt tientallen jaren. De gevolgen zijn groot.
 
In de eerste plaats is het de vraag of het de VS lukt de rijen te sluiten. Europa sloot vorig jaar een deal met China over wederzijdse investeringen en gaat duidelijk een eigen weg.
 
In de tweede plaatst hebben we recent gezien hoe het snelle herstel van de auto-industrie chiptekorten opleverde. Een volledige blokkade van China zou tot chaos leiden, maar met een vergunningenstelsel kan het gematigd gebeuren. Zowel de VS als Europa maken plannen om nieuwe hoogwaardige chipfabrieken in eigen regio te bouwen.
 
De grote verliezer is echter innovatie en wereldhandel, want specialisatie leidt tot handel en innovatie. Voor ASML is die inefficiëntie op lange termijn geen probleem. Het levert waarschijnlijk meer machinesverkopen op. Doordat chipproductie (geleidelijk) van China naar de VS en Europa verschuift, is dat ook geen probleem voor ASML. Het maakt niet uit waar de chips worden gemaakt. Het gaat om de vraag en die is er toch wel.
 
Het belangrijkste risico is echter de reactie van China: 175 km van de Chinese kust ligt Taiwan, waar de meest hoogwaardige chipmachinefabriek van TSMC staat. Het zou de aanleiding kunnen zijn om deze ‘opstandige provincie’ eindelijk in te nemen. De teneur van het rapport, de strijd om dominantie in kunstmatige intelligentie met betrekking tot oorlogvoering, is niet bepaald vriendelijk.